مرکز تخصصی نور الزهرا ساری

نشست علمی پژوهشی با موضوع “نقد دیدگاه ابن عربی در باب خلود عذاب اخروی با تکیه به آرای علامه طباطبایی"، با حضور سرکار خانم حيدر نژاد از طلبه هاي مركز تخصصي نورالزهرا(س) ارائه گرديد. ايشان در ابتدا جهت تبيين موضوع مورد نظر بيان داشتند: یکی از مسائلی که در زمره بحث از معاد مورد توجه جدی اندیشمندان اسلامی قرار دارد مساله چگونگی کیفر و جزای الهی است. کیفر پاره ای از گناهان در اسلام خلود و جاودانگی در دوزخ است؛ اما این که در نار خلود مستلزم عذاب دائم است و یا این که خلود با انقطاع عذاب نیز می تواند همراه باشد، مساله ای است که آراء مختلفی درباره آن اظهار شده است. ابن عربی بر خلاف متشرعان و عامه ی اهل دیانت معتقد است که عذاب دوزخیان ابدی نیست و اجل مسمی و مدت معین دارد و پس از سپری شدن این مدت دوزخیان از نعیمی که متفاوت با نعیم بهشتیان است بهره مند می شوند، بدین صورت که طبیعت ناریه پیدا می کنند و دیگر احساس رنج و عذاب نمی کنند. و همچنين معتقد است عذاب از مخلدین در نار منقطع می گردد. اما علامه نظر مخالف دارد و بر این اعتقاد است که عذاب برای آنها دائمی است و فصل و جدایی از عذاب برای آنها نیست. ابن عربی بر طبق تحلیل هایی که از آیات و روایات انجام می دهد انقطاع عذاب مخلدین در دوزخ را نتیجه می گیرد. اما علامه طباطبایی معتقد است با توجه به ظاهر آیات و روایات و همچنین برهان عقلی خلود در نار وتعذیب ابدی برای کافران ومعاندین به صورت همیشگی وجود دارد و از عذاب رهایی پیدا نمی کند.
همچنین علامه طباطبایی معتقد است آن چه ابن عربی برای انقطاع عذاب مخلدین در آتش ثابت می کند دلیل بر انقطاع عذاب نیست بلکه برعکس خلود عذاب مخلدین را نتیجه می دهد.
در ادامه بحث، ايشان بيان داشت: با توجه به ادله های نقلی و عقلی که درباه مخلدین در عذاب وارد شده دو شبهه مطرح میگردد:
1- عدم تماثل، تساوی، توافق جزاء وعمل در صورت خلود در عذاب
2- تناقض رحمت و عدل الهی با عذاب دائم
البته بزرگانی همچون علامه جواب این شبهه را داده اند که شرک و نفاق و کفر برای مشرکان و منافقان و کافران ملکه شده و به منزله فصل وجودی آنها در آمده است و زوال ناپذیر است که سبب خلود در نار برای آنها است.
البته انجام کبائر سبب خلود در عذاب نیست هر چند انجام کبائر سرپیچی از دستور خدا و رسولش می باشد و گناه بزرگی است اما مجازاتش خلود در عذاب نیست.آنچه که سبب خلود در عذاب می شود نا فرمانی از احکام خدا و رسولش و انکار آن درباره حکم قطعی اسلام می باشد که سبب ارتداد و کفر می گردد و این عمل آنها خلود عذاب را برایشان به ارمغان می آورد.
در پايان بيان داشت: با توجه به آنچه که وارد شده عذاب خلود کنندگان در آتش به دو گونه می باشد:
1- عذاب جسمی 2- عذاب روحی و معنوی
مورد دوم از عذاب جسمی سخت تر و دردناک تر است و شدیدترین کیفر روحی و معنوی برای کافران و یارانشان دوری از رحمت و لقای پروردگار و محروم شدن از نگاه محبت آمیز پروردگار می باشد.